Οι παραμορφώσεις στα κάτω άκρα, είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο στα παιδιά και στις περισσότερες περιπτώσεις  είναι φυσιολογικές και δεν χρήζουν θεραπεία. Είναι γεγονός ότι το 90% των κλινικών επισκέψεων που αφορούν τα πόδια σχετίζονται με την πλατυποδία (Fabry, 2010). Παρόλο που σε σπάνιες περιπτώσεις η πλατυποδία μπορεί να οδηγήσει σε κάποιο παθολογικό πρόβλημα, παραμένει η κύρια ανησυχία των γονιών. Φυσιολογικά, σε ένα νεογνό παρουσιάζονται αρκετές στρώσεις λίπους κάτω από το πόδι του, όπου σε ηλικία 3-5 ξεκινάει να δημιουργείται η καμάρα του ποδιού (Mickle, Steele, and Munro 2006).

Εκ φύσεως, όλα τα παιδιά στα αρχικά τους βήματα, παρουσιάζουν πτώση της καμάρας εξαιτίας της χαλαρότητας που παρουσιάζεται στο πέλμα και της έλλειψης του νευρο-μυικού ελέγχου (Nemeth, 2011). Η παιδική πλατυποδία διαχωρίζεται στην μαλακή και στην δύσκαμπτη πλατυποδία.  H μαλακή πλατυποδία μπορεί να διαχωριστεί σε συμπτωματική ή ασυμπτοματική και αποτελεί το φυσιολογικό αποτέλεσμα της πτώσης της καμάρας καθώς ο ασθενής βρίσκεται σε όρθια θέση ή βαδίζει.

Υπάρχουν ορισμένες παθήσεις η οποίες παραμένουν « γρύφοι» για την ιατρική ως προς την εξέλιξη ή την εμφάνισή τους. Μία από αυτές είναι και η παιδική πλατυποδία. Είναι κάτι το φυσιολογικό ως προς την ανάπτυξη του παιδιού ή είναι κάτι που πρέπει να ανησυχούν οι γονείς;

Το σχήμα του ποδιού στην παιδική πλατυποδία, δηλαδή η πτώση της έσσω καμάρας είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο, ασυμπτοματικό (δηλαδή το παιδί δεν παρουσιάζει το σύμπτωμα του πόνου) και δεν το καθιστά ανίκανο στο να διεκπεραιώσει τις καθημερινές του δραστηριότητες. Η παιδική πλατυποδία εδώ και χρόνια είναι ένα πεδίο το οποίο παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον στον ιατρικό κόσμο μιας και δεν υπάρχει κάποιος επίσημος αλγόριθμος που να καθορίζει την «ιδανική» μορφή του ποδιού ως προς το ύψος την καμάρας (Mosca, 2010).

Αξίζει να σημειωθεί ότι ι μαλακή πλατυποδία είναι ένα φυσιολογικό σχήμα που παρουσιάζεται στα βρέφη και σε αρκετούς ενήλικες (Mosca, 2010). Η καμάρα του παιδιού διαμορφώνεται μέχρι το παιδί γίνει 10 χρόνων. Δεν υπάρχουν στοιχεία τα οποία στηρίζουν ότι η καμάρα μπορεί να δημιουργηθεί από οποιοδήποτε εξωγενή παράγοντα όπως είναι τα παπούτσια. Τα παπούτσια ακόμη και οι εξειδικευμένοι ορθοτικοί πάτοι χρησιμοποιούνται για στήριξη της παιδικής καμάρας και για καλύτερη λειτουργικότητα του μυοσκελετικού συστήματος. Σε περιπτώσεις όπου η μαλακή πλατυποδία είναι ασυμπτωματική, δηλαδή δεν υπάρχει πόνος, τότε συνιστάται απλή παρακολούθηση. Στην περίπτωση που η πλατυποδία είναι συμπτωματική, δηλαδή υπάρχει πόνος και το παιδί δεν μπορεί να διεκπεραιώσει τις καθημερινές του δραστηριότητες τότε συνιστάται περεταίρω διερεύνηση σε συνεργασία ορθοπεδικού και ποδολόγου.  Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο πόνος μπορεί να προέρχεται λόγω του ότι ο Αχίλλειος τένοντας είναι κοντός ή άλλων οστικών αλλαγών.

Παρόλο του ότι δεν υπάρχει αυστηρός ορισμό για την πλατυποδία, πιστεύεται ότι τα περισσότερα παιδία και τουλάχιστον το 20% των ενηλίκων παρουσιαζουν μαλακή ασυμπτοματική πλατυποδία.

Αντίθετα, η δύσκαμπτη πλατυποδία δηλαδή ακόμη και την ώρα που ξαπλώνει ο ασθενής (δηλαδή η καμάρα δεν δέχεται κάποια πίεση) δεν παρουσιάζεται το σχήμα της καμάρας στο πόδι, σημαίνει ότι ο ασθενής χρήζει περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις.

Διάγνωση

Ο πρώτος παράγοντας ο οποίος πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η ηλικία του παιδιού. Με βάση το δεδομένο ότι η έσσω καμάρα δέχεται αλλαγές μέχρι την ηλικία των 10 χρόνων και ότι  η πλατυποδία σχετίζεται αντίστροφα με την ηλικία (όσο μεγαλώνει το παιδί η πλατυποδία μειώνεται), ο ιατρός ή επαγγελματίας υγείας, προχωρά στην αξιολόγηση της πλατυποδίας (σκληρή, ή μαλακή). Επίσης, μία ολιστική εξέταση του παιδιού απαιτεί εξέταση του μυοσκελετικού συστήματος καθώς ο ασθενείς περπατάει, στέκεται και κάθεται. Επιπρόσθετα, γίνεται στατικός και δυναμικός έλεγχος μέσα από το πελματογράφημα. Ο πελματογράφος είναι μία συσκευή η οποία είναι ενωμένη με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και όταν ανεβεί ο ασθενής πάνω εμφανίζονται τα κύρια σημεία πιέσεως στα πέλματα. Πέρα από την κλινική εξέταση, πρέπει να εξεταστούν και τα υποδήματα του ασθενή, καθώς η υπόδηση έχει σημαντικό ρόλο ως προς την σωστή λειτουργία της βάδισης.  

Θεραπεία

Δεν υπάρχουν κλινικές μελέτες οι οποίες να υποστηρίζουν ότι μέσω μίας συγκεκριμένης θεραπείας όπως τα ορθοτικά πέλματα μπορεί να αποφευχθούν συμπτώματα όπως ο πόνος ή οι τραυματισμοί στην περιοχή του αστραγάλου. Συνιστώνται πάτοι εξειδικευμένοι και παρακολούθηση από ορθοπεδικό και ποδίατρο- ποδολόγο στην περίπτωση όπου παρουσιάζονται συμπτώματα. Είναι γεγονός ότι η θεραπεία για την ασυμπτωματική μαλακή πλατυποδία έχει συζητηθεί αρκετές φορές και παρόλο που αρκετοί ερευνητές πίστευαν ότι η πλατυποδία είναι αποτέλεσμα αδυναμίας των μυών, οποιαδήποτε εκγύμναση έχει αποδειχθεί ότι δεν συμβάλλει στην δημιουργία της καμάρας. Ορθοτικά πέλματα και ασκήσεις εκγύμνασης βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία του μυοσκελετικού συστήματος του ασθενή. Αρκετές μελέτες έδειξαν ότι τα ορθοτικά πέλματα μπορεί να βοηθούν τους μυς και τους τένοντες, αλλά δεν παρουσιάζουν κάποια αλλαγή στα οστά (Halabchi et al., 2013). Για παράδειγμα με τα ορθοτικά πέλματα θα υπάρχει ίση κατανομή πιέσεων έτσι ώστε να αποφευχθεί τυχόν δημιουργία κάλων/ τύλων και κούραση/ κόπωση μυών. Τέλος, χειρουργικές επεμβάσεις συνιστώνται μόνο αν η πλατυποδία είναι συμπτωματική και ο ασθενής έχει δοκιμάσει κάποια συντηρητική θεραπεία χωρίς επιτυχία.

Επιλογή υποδημάτων

Παπούτσια όπως μοκασσίνια, ανοικτά σανδάλια και παντόφλες οι οποίες δεν στηρίζουν την περιοχή του αστραγάλου πρέπει να αποφεύγονται. Συνιστώνται παπούτσια με ορθοπεδική σόλα, και στις περισσότερες φορές αθλητικό παπούτσι σε στυλ μποτάκι ούτως ώστε να στηρίζει αρκετά καλά της περιοχή του αστραγάλου.

Συμπερασματικά, τα περισσότερα περιστατικά που αφορούν την παιδική πλατυποδία είναι φυσιολογικά, δηλαδή δεν χρήσουν κάποιας θεραπείας. Παρόλα αυτά οι γονείς πρέπει να επισκεφθούν τον ειδικό σε περίπτωση που το παιδί παρουσιάζει πόνο η πλατυποδία είναι σκληρή.

Βιβλιογραφία

Fabry, G. (2010). Clinical practice: Static, axial, and rotational deformities of the lower extremities in children. European Journal of Pediatrics, 169(5), 529-534. doi:10.1007/s00431-009-1122-x

Halabchi, F., Mazaheri, R., Mirshahi, M., & Abbasian, L. (2013). Pediatric flexible flatfoot; clinical aspects and algorithmic approach. Iranian Journal of Pediatrics, 23(3), 247.

Mickle, K. J., Steele, J. R., & Munro, B. J. (2006). The feet of overweight and obese young children: Are they flat or fat? Obesity, 14(11), 1949-1953. doi:10.1038/oby.2006.227

Mosca, V. S. (2010). Flexible flatfoot in children and adolescents. Journal of Children's Orthopaedics, 4(2), 107-121. doi:10.1007/s11832-010-0239-9

Nemeth, B., (2011). The diagnosis and management of common childhood orthopedicdisorders. Curr Probl. Pediatr. Adolesc. Health Care, 41(1), 2-28.