Φλύκταινες

Οι φλύκταινες στα πόδια προκαλούν πόνο στον ασθενή, είναι γεμάτες υγρό και δημιουργούνται είτε από τριβή είτε από την πίεση που δέχεται το πόδι. Οι φλύκταινες μπορούν να δημιουργηθούν από τη λανθασμένη υπόδηση, τα στενά παπούτσια, την υπερ-ενυδάτωση των ποδιών ή τις διάφορες παραμορφώσεις των δακτύλων του ποδιού που οδηγούν στην έντονη τριβή κατά τη διάρκεια της βάδισης.

Προστασία

• Να κρατάτε τα πόδια σας στεγνά και ενυδατωμένα σε φυσιολογικό επίπεδο
• Πάντοτε να γίνεται η χρήση καλτσών σε κλειστά παπούτσια
• Να αγοράζετε και να φοράτε κατάλληλα και άνετα παπούτσια

Θεραπεία

• Ποτέ να μην ενοχλείτε, να πιέζετε ή να σπάτε την φλύκταινα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πόνο ή μόλυνση
• Να βάζετε το πόδι σας για 5-10 λεπτά σε αλατόνερο. Ακολούθως, αφού το στεγνώσετε καλά, να το καλύψετε με αποστειρωμένη γάζα και να αφήστε την φλύκταινα να ξεραθεί από μόνη της. Στην περίπτωση που η φλύκταινα έχει σπάσει, να καθαρίσετε την περιοχή με αντισηπτικό σπρέι, να τοποθετήσετε το πόδι σας σε αλατόνερο και να το καλύψετε με αποστειρωμένη γάζα.

Εάν προσέξετε ότι η πληγή δεν επουλώνει ή πως η φλύκταινα δεν υποχωρεί, επικοινωνήστε με τον ιατρό ή τον ποδολόγο (ποδίατρό) σας. 

Μυρμηγκιές

Οι μυρμηγκιές στην περιοχή των ποδιών είναι δερματικά εξογκώματα, τα οποία στην αρχή εμφανίζονται ως μικρά μαύρα στίγματα κυρίως στο πέλμα του ποδιού, αν και μπορεί να εμφανιστούν και στην περιοχή των δακτύλων. 

Οι μυρμηγκιές προκαλούνται από τον ιό HPV (ιός ανθρώπινων θηλωμάτων). Ο ιός αυτός προκαλεί υπερκερατώσεις (θηλώματα) στο σώμα, όπως είναι οι μυρμηγκιές στα δάκτυλα. Επίσης ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV)  μεταδίδεται μέσω της άμεσης επαφής των ατόμων. 

Οι μυρμηγκιές μπορούν να μεταδοθούν από την χρήση κοινών ντους, την κοινή χρήση πετσέτας και το άγγιγμα υγρών επιφανειών, όπως δάπεδα σε πισίνες και αποδυτήρια που είναι ήδη μολυσμένα από άτομα που έχουν μυρμηγκιές. Ο ιός μεταδίδεται πιο εύκολα, αν στο πόδι υπάρχουν μικροκοψίματα ή μικροουλές.

Παρόλα αυτά, οι μυρμηγκιές, αν και είναι ενοχλητικές ή οδυνηρές, είναι αβλαβείς. Ο πόνος που υπάρχει παρουσιάζεται κατά τη διάρκεια που δέχεται βάρος το κονδύλωμα.

Η διαφορά ενός κάλου και μιας μυρμηγκιάς είναι ο εξής: ο κάλος είναι στιβάδες από νεκρά κύτταρα, ενώ η μυρμηγκιά είναι αποτέλεσμα ιογενούς λοίμωξης. 

Τρόπος αντιμετώπισης

Σε περίπτωση που οι μυρμηγκιές δεν αντιμετωπιστούν στο αρχικό στάδιο, τότε γίνονται επίμονες και επώδυνες (ειδικά σε περιπτώσεις που οι μυρμηγκιές παρουσιάζονται στο πέλμα).

Οι μυρμηγκιές μπορούν να καταστραφούν είτε με την χρήση σαλικυλικού οξέος, το οποίο ο ασθενής μπορεί να προμηθευτεί από τα φαρμακεία. Σε αυτή την περίπτωση γίνεται συνδυαστική θεραπεία με τη θεραπεία που παρέχεται από τον ποδίατρο ώστε μέσα σε μερικές βδομάδες να υπάρξει πλήρης θεραπεία.

Ένας δεύτερος τρόπος θεραπείας είναι η κρυθεραπεία η οποία γίνεται έπειτα από συνεδριάσεις με τον ειδικό. Η κρυοθεραπεία είναι μία μέθοδος κατά την οποία ο ιός «ψύχεται» με υγρό άζωτο για περίπου 30 δευτερόλεπτα. Οι συνεδρίες που απαιτούνται για την κρυοθεραπεία εξαρτώνται από το μέγεθος την μυρμηγκιάς.

Σημείωση: Σε περίπτωση όπου ο ασθενής έχει οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας, η θεραπεία θα διαμορφωθεί ανάλογα.

Κότσι/ δυσμορφίες δακτύλων

Ο ρόλος των δακτύλων και ειδικά του πρώτου στο ανθρώπινο πόδι βοηθά στην ισορροπία του σώματός μας καθώς και στην κίνηση, κατά την διάρκεια του βαδίσματος ή στο τρέξιμο. Εξαιτίας του ότι τα 14 οστά που σχηματίζουν τις φάλαγγες στα πόδια είναι τα πιο μικρά, εύκολα μπορούν να τραυματιστούν και να πάθουν την οποιαδήποτε δυσμορφία. Επίσης, σημαντικό είναι το γεγονός ότι μερικά προβλήματα μπορεί να ξεκινήσουν από την παιδική ηλικία και να εμφανιστούν σε μεταγενέστερο στάδιο. Μερικές αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε δυσμορφίες των κάτω άκρων είναι η λανθασμένη υπόδηση και η μη σωστή θεραπεία επούλωσης τραυματισμών, όπως ράγισμα/σπάσιμο.

Κότσι

Το κότσι ορίζεται ως η παραμόρφωση της πρώτης μεταταρσοφαλάγγιας άρθρωσης του μεγάλου δάκτυλου του ποδιού. Η παραμόρφωση αυτή προκαλεί βλαισότητα (παρέκκλιση προς τα έξω), με αποτέλεσμα να δημιουργεί μια υπέρμετρη γωνία προς το δεύτερο δάκτυλο.

Όπως εξηγεί ο Βρετανός χειρούργος ποδίατρος Τρέβορ Πράιρορ, «σε ένα κανονικό πόδι, το μεγάλο δάκτυλο καθώς και το πρώτο μετατάρσιο βρίσκονται σε μία ευθεία γραμμή, όμως στην περίπτωση που δημιουργείται κότσι, το οστό του μεγάλου δάκτυλου στρέφεται προς τα μέσα, πιέζοντας το δεύτερο δάκτυλο».

Το κότσι μπορεί να δημιουργήσει ερεθισμό στην περιοχή και τη δημιουργία κάλου, καταλήγοντας σε μία οδυνηρή κατάσταση κατά την διάρκεια του βαδίσματος. Τέλος, μπορεί εύκολα να ερεθιστεί δημιουργώντας κοκκίνισμα και φλεγμονή στη συγκεκριμένη περιοχή.

Είναι σοβαρό;

Μερικά άτομα τα οποία έχουν κότσι δεν έχουν οποιαδήποτε ενόχληση. Παρόλα αυτά, συναντούν δυσκολίες στην εφαρμογή των παπουτσιών. Ιδιαίτερες ενοχλήσεις παρουσιάζονται στις γυναίκες, αφού τα περισσότερά τους παπούτσια είναι στενά στο μπροστινό μέρος, ασκώντας έτσι περισσότερη πίεση. Ως εκ τούτου, καθώς το πρώτο δάκτυλο κλίνει προς το δεύτερο, οι τένοντες αδυνατούν να «τραβήξουν» το δάκτυλο σε ευθεία γραμμή, με αποτέλεσμα την επιδείνωση της δυσμορφίας.

Επιδημιολογία- Παρουσία

Η πάθηση του «βλαισού μέγα δακτύλου» παρουσιάζεται περισσότερο στις γυναίκες. Αυτό οφείλεται στα λανθασμένα υποδήματα που φοράνε, όπως τα ψηλοτάκουνα, και τα στενά παπούτσια. Ακολούθως, οι γυναίκες τυγχάνουν να έχουν και πιο χαλαρούς συνδέσμους, οι οποίοι βοηθάνε στην δημιουργία του κότσι. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η πάθηση αυτή είναι κληρονομική.

Μια θεωρία η οποία παραμένει μη αποδειχθής υποστηρίζει ότι η δημιουργία αυτής της παραμόρφωσης οφείλεται σε ένα ή και στους δύο πιο κάτω παράγοντες:

1. Εξαιτίας του ότι το πόδι δεν σχεδιάστηκε να περπατά σε επίπεδη επιφάνεια, το μετατάρσιο τμήμα (περιοχή πριν τις φάλαγγες) του πρώτου δάκτυλου είναι ελάχιστα πιο χαμηλή από το υπόλοιπο πόδι. Καθώς το πόδι έρχεται σε επαφή με το έδαφος, το πρώτο μετατάρσιο πιέζεται προς τα πάνω και η άρθρωση δεν λυγίζει στο βαθμό που πρέπει. Έτσι, στην προσπάθεια να λυγίσει τελείως το μεγάλο δάκτυλο κατά την βάδιση, το πόδι πέφτει στο πλευρό και για αυτό στα άτομα που έχουν κότσι, δημιουργείται σκληρό δέρμα στην συγκεκριμένη περιοχή.
2. Στην περίπτωση που η καμάρα του ποδιού «πέσει», το πόδι γέρνει προς τα μέσα και αυτό συμβάλλει στη δημιουργία βλαισών δακτύλων. Τα άτομα που δεν έχουν κότσι κατά την ενηλικίωσή τους και αποκτούν αργότερα ίσως να είναι εξαιτίας ρευματοπαθειών, όπως οστεοαρθρίτιδα.

Θεραπεία

Ο ασθενής:

Τα άτομα με κότσι πρέπει να διαλέγουν πιο πλατιά και άνετα παπούτσια ελέγχοντας ανά εξάμηνο το μέγεθος των παπουτσιών τους. Τα υποδήματα πρέπει να έχουν απόσταση ένα εκατοστό από το μεγάλο δάκτυλο (ΠΡΟΣΟΧΗ: το μεγάλο δάκτυλο δεν είναι κατά κανόνα το πρώτο. Τις περισσότερες φορές είναι το δεύτερο).

Ο ποδολόγος- ποδίατρος:

Σε αυτή την περίπτωση οι ποδολόγοι συνιστούν μερικές ασκήσεις στον ασθενή για την μη επιδείνωση του προβλήματος. Οι ασκήσεις έχουν ως στόχο την ενδυνάμωση των μυών και των τενόντων του μεγάλου δακτύλου.

Παράδειγμα:

• Τοποθέτησε τα πόδια σου δίπλα-δίπλα και προσπάθησε να φέρεις τα μεγάλα δάκτυλα το ένα δίπλα στο άλλο. Επανέλαβε την άσκηση αυτή 3-4 φορές σε ύπτια θέση.

Επίσης, εάν καταστεί αναγκαίο, ο ποδολόγος κατασκευάζει εξειδικευμένα πέλματα για την επιβράδυνση του προβλήματος.

 

Ο ορθοπεδικός- χειρούργος

Η χειρουργική επέμβαση είναι ίσως μία από τις αποτελεσματικότερες μεθόδους για το κότσι στο πόδι. Ο στόχος είναι να διορθωθεί η αιτία του προβλήματος και να αποτρέψει την επανεμφάνιση του προβλήματος. Παρόλα αυτά, η χειρουργική επέμβαση δεν συνιστάται, αν ο ασθενής δεν έχει οποιοδήποτε πόνο. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι αν ο ασθενής δεν προσέξει την υπόδησή του μετά την επέμβαση, υπάρχει πιθανότητα το κότσι να ξαναεμφανιστεί.

Κάλοι

Καθώς περπατάμε ή στεκόμαστε, το βάρος του σώματός μας μεταφέρεται πρώτα στην φτέρνα του ποδιού και μετά στο μπροστινό του μέρος. Το φυσικό λίπος που υπάρχει εκεί με την πάροδο του χρόνου μειώνεται. Ο λόγος για τον οποίο υπάρχει αυτό το φυσικό λίπος κάτω από το πέλμα μας είναι για να απορροφά την πίεση και τους διάφορους κραδασμούς που δέχεται το πόδι μας καθημερινά. Με την πάροδο του χρόνου όμως, το φυσικό λίπος μειώνεται, αλλά οι διάφορες πιέσεις που ασκούνται στο πόδι ίσως και να αυξάνονται. Για αυτό τον λόγο έχουμε τη δημιουργία των κάλων ως προστατευτική αντίδραση του οργανισμού.

Οι κάλοι διακρίνονται στις πιο κάτω κατηγορίες:

Α) Σκληρός κάλος: οι κάλοι αυτοί διακρίνονται από τη δημιουργία του πυρήνα, ο οποίος είναι εξαιρετικά ενοχλητικός. Ο πυρήνας δημιουργείται εξαιτίας της επαναλαμβανόμενης πίεσης που ασκείται στο συγκεκριμένο σημείο για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Συνήθως εμφανίζεται στην ραχιαία επιφάνεια των δακτύλων, στην άκρη των δακτύλων και στην πελματιαία επιφάνεια του ποδιού.

β) Μαλακός κάλος: είναι η δημιουργία κάλου με πυρήνα ανάμεσα στα δάκτυλα ο οποίος περιβάλλεται από μαλακά κύτταρα. Οφείλεται στις τριβές που ασκούνται από τα δάκτυλα και είναι μαλακοί εξαιτίας της υγρασίας που υπάρχει στη συγκεκριμένη περιοχή.

γ) αγγειακός και νευρογγειακός κάλος: παρουσιάζονται εξαιτίας της βλάβης των αγγείων ή των νευρών κάτω από την περιοχή που δημιουργούνται οι κάλοι, και ίσως να είναι και η πιο επώδυνη μορφή κάλων, αφού η συγκεκριμένη περιοχή είναι εξαιρετικά ευαίσθητη.

δ) σφαιρικές σκληρύνσεις με κεφαλή: Δημιουργούνται σε περιπτώσεις όπως το κότσι, δηλαδή όπου υπάρχει δυσμορφία οστού.

Θεραπεία:

Σε προχωρημένο στάδιο, η επίσκεψη στον ποδίατρο-ποδολόγο απαιτεί σχολαστικό καθαρισμό της περιοχής, έτσι ώστε ο ασθενής να έχει μία σωστή και αποτελεσματική θεραπεία. Μετά από την πρώτη επίσκεψη ο ασθενής συμβουλεύεται να:

α) φοράει άνετα και ορθοπεδικά παπούτσια ούτως ώστε να αποφορτίζεται η περιοχή του κάλου όσο γίνεται από την πίεση που δέχεται.

β) ενυδατώνει με κρέμα (φαρμακευτικής αγωγής) την περιοχή, αφού πρώτα καθαρίζει την τυχόν σκλήρυνση που μπορεί να υπάρξει στην περιοχή με μία ελαφρόπετρα.

Σημείωση: εάν το επιτρέπει η υγεία του ασθενούς, γίνεται και καυτηρίαση του κάλου.

*Σε περίπτωση διαβητικού ποδιού ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΣΙΡΩΤΤΩΝ ΓΙΑ ΚΑΛΛΟΥΣ

Χιονίστρες

Πολλοί είναι αυτοί που υποφέρουν από τα κρύα πόδια το χειμώνα, και οδηγούνται στην δημιουργία των χιονιστρών στα δάκτυλα των ποδιών. Η δημιουργία ή όχι των χιονιστρών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κακή κυκλοφορία του αίματος. Επίσης, τα κρύα πόδια έχουν ως αιτία το γεγονός ότι οι αρτηρίες στα πόδια μας είναι αρκετά λεπτές και δεν τροφοδοτούν την περιοχή, όπως οι πιο μεγάλες αρτηρίες. Επιπρόσθετα, η περιοχή των ποδιών καλύπτεται με λεπτή στρώση λίπους με αποτέλεσμα τα πόδια να είναι πιο ευαίσθητα στο κρύο.

Οι χιονίστρες οφείλονται σε φλεγμονή του δέρματος η οποία προκαλείται μετά από την έκθεση του ποδιού στο κρύο.Τα συμπτώματα μπορεί να παρατηρηθούν μετά από 12 - 24 ώρες καθώς παρουσιάζονται κόκκινες περιοχές, φαγούρα, οίδημα (φούσκωμα), αίσθημα καψίματος, ακόμα και πόνο. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις παρατηρείται αλλαγή στο χρώμα των κόκκινων περιοχών σε σκούρο μπλε με φουσκάλες που ίσως οδηγήσουν σε εξελκώσεις. Στα άτομα με διαβήτη συνιστάται η άμεση εξέταση από τον ιατρό.

Τα συμπτώματα των χιονιστρών έχουν διάρκεια περίπου 14 ημέρες, εφόσον ο ασθενής ακολουθεί μία σωστή θεραπεία. Παρόλα αυτά, επισκεφθείτε τον ειδικό, εάν ο πόνος δεν υποχωρεί, η κατάσταση δεν παρουσιάζει βελτίωση μέσα σε 15 ημέρες και οι κοκκινίλες μεγαλώνουν αντί να υποχωρούν.

Τρόπος δημιουργίας

Οι χιονίστρες αποτελούν μία μη φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού όταν το δέρμα έρχεται σε επαφή με το κρύο και μετά αυτό ζεσταίνεται πολύ γρήγορα. Για παράδειγμα, τον χειμώνα, τα άτομα με κρύα πόδια τοποθετούν τα πόδια τους σε εξαιρετικά ζεστό νερό στην προσπάθειά τους να ζεσταθούν. Αυτό οδηγεί στην απότομη διαστολή των μικρών αιμοφόρων αγγείων, με αποτέλεσμα να δημιουργείται συμφόρηση της κυκλοφορίας του αίματος στην συγκεκριμένη περιοχή. Για αυτό το λόγο, άτομα με προβλήματα στην κυκλοφορία του αίματος, ανεπαρκής και λανθασμένη διατροφή είναι πιο ευαίσθητοι στην δημιουργία χιονιστρών.

Θεραπεία- Πρόληψη

• Πρόληψη από το κρύο: κρατήστε τα πόδια σας σε φυσιολογική θερμοκρασία για την εποχή. Επίσης, ενυδατώνετε τα πόδια σας με κρέμες που χαρίζουν ζεστασιά.
• Στην περίπτωση χιονίστρας, γίνεται η χρήση κορτικοστεροειδούς κρέμας (πάντοτε με συμβουλή ειδικού)
• Διακοπή καπνίσματος, αφού το κάπνισμα συμβάλλει στην επιδείνωση της κατάστασης (δυσχερής παράγοντας για την κυκλοφορία του αίματος)

 

Ονυχοκρύπτωση

Η ονυχοκρύπτωση είναι ένα από τα πιο οδυνηρά περιστατικά μιας και ο ασθενής έχει οξύ πόνο στην περιοχή όπου το νύχι είναι στο δέρμα. Η μη έγκαιρη και σωστή θεραπεία μπορεί να προκαλέσει μόλυνση. Είναι μία πάθηση που μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε φύλο και ηλικία και οφείλεται στο λανθασμένο τρόπο περιποίησης των νυχιών, για παράδειγμα βαθύς καθαρισμός, ή στα στενά υποδήματα. Περισσότερη ευαισθησία έχουν οι αθλητές αφού, εξαιτίας του ιδρώτα που δημιουργείται στα παπούτσια τους και της πίεσης που δέχονται καθημερινά, είναι πιο εύκολο να εισχωρήσει το νύχι μέσα στο δέρμα.

Πώς δημιουργείται η ονυχοκρύπτωση

Η ονυχοκρύπτωση μπορεί να οφείλεται στο λανθασμένο τρόπο κοψίματος των νυχιών, όπως είναι ο βαθύς καθαρισμός, μύτες στις άκριες των νυχιών, στενά υποδήματα, τυχόν δυσμορφίες των νυχιών, ακόμη και ο μη σωστός τρόπος βαδίσματος. Επίσης, στα άτομα που τα πόδια τους ιδρώνουν, το δέρμα τους μαλακώνει και γίνεται σαν σφουγγάρι, με αποτέλεσμα το νύχι να εισχωρεί σε αυτό. Μία επιπλέον αιτία της ονυχοκρύπτωσης είναι οι ορμονικές διαταραχές που μπορεί να προκαλέσουν διάφορες παραμορφώσεις στα δάκτυλα.

Πώς να το αποφύγετε

• Κόβετε τα νύχια σας με τον ορθό τρόπο. Να τα κόβετε ευθεία και όχι πολύ βαθιά.
• Φοράτε άνετα υποδήματα. Τα υποδήματά σας να είναι αρκετά πλατιά ούτως ώστε να μην πιέζονται τα δάκτυλα.
• Προσέξετε την υγιεινή των ποδιών. Αποφύγετε την υπερ-ενδάτωση, αφού το πολύ μαλακό δέρμα είναι και πιο ευαίσθητο.

Θεραπεία

• Σε περίπτωση που είστε διαβητικός ή ακολουθείτε φαρμακευτική αγωγή με στεροειδή ή έχετε οποιοδήποτε κυκλοφοριακό πρόβλημα, απευθυνθείτε σε ειδικό.

Αν όχι τότε:

• Να κάνετε ποδόλουτρο για περίπου 10 λεπτά και ακολούθως, αφού στεγνώσετε καλά τα πόδια σας, εφαρμόστε αντιβιοτική κρέμα και καλύψτε με αποστειρωμένη γάζα. Έτσι, το πόδι προστατεύεται από μόλυνση και μειώνεται η φλεγμονή. Φορέστε άνετα παπούτσια και ξεκουράστε το πόδι σας. Εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν επικοινωνήστε με τον ποδολόγο (ποδίατρο) σας.

Ο ποδολόγος- ποδίατρος:

Ο ποδολόγος (ποδίατρος) θα καθαρίσει την περιοχή έτσι ώστε να ανακουφιστεί ο ασθενής από τον πόνο. Παρόλα αυτά, αν ο πόνος επανέρχεται ή αν καταστεί αναγκαίο, ο ποδολόγος ή κάποιος ειδικος ιατρός συζητά με τον ασθενή την επιλογή της μικροεπέμβασης. 

Κακοσμία- ιδρωμένα πόδια

Πολλοί άνθρωποι, λόγου χάρη αθλητές, εξαιτίας της χρήσης κλειστών υποδημάτων για αρκετές ώρες, έχουν ιδρωμένα πόδια και μερικές φορές οδηγούνται στην κακοσμία. Με 250 000 αδένες, τα πόδια είναι φυσιολογικό να ιδρώνουν πολύ πιο εύκολα από κάθε άλλο μέρος του σώματος. Παρόλα αυτά, με τους σωστούς τρόπους υγιεινής, το πρόβλημα μπορεί να μειωθεί.

Αίτια:

• Κουρασμένα πόδια. Αυτό οφείλεται στην καθημερινή πίεση που δέχονται τα πόδια μας καθημερινά.
• Οι υψηλές θερμοκρασίες επιδεινώνουν το πρόβλημα, παρόλο που ο πάσχοντας έχει ιδρωμένα πόδια και το χειμώνα και το καλοκαίρι.
• Στους έφηβους τα ιδρωμένα πόδια είναι πιθανόν να δημιουργηθούν από την υπέρμετρη δραστηριότητα των αδένων. Αυτό οφείλεται στην αλλαγή των ορμονικών επιπέδων που δέχεται ο έφηβος. Ως αποτέλεσμα, αφού η έκκριση των αδένων επηρεάζεται από την ψυχολογική κατάσταση του ατόμου, για παράδειγμα το άγχος, όσο πιο ψυχολογικά φορτισμένο είναι το άτομο, τόση περισσότερη έκκριση θα υπάρχει από τους αδένες.

Θεραπεία:

• Σπρέι και κρέμες κατά του ιδρώτα και της κακοσμίας (διαθέσιμα στα φαρμακεία)
• Αλλάζετε τακτικά κάλτσες, ακόμη και υποδήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Διαλέγετε παπούτσια δερμάτινα έτσι ώστε να «αναπνέει» το πόδι σας. Επίσης, φοράτε βαμβακερές κάλτσες οι οποίες απορροφούν καλύτερα τον ιδρώτα.